Nëse do ta shihnim të parën si një provë për shoqërinë, kjo paradë do të duhej të konfirmonte nëse suksesi i Paradës së parë të Krenarisë në Shkup ishte i rastësishëm, apo nëse vërtet arrijmë efektin e dëshiruar të vizibilitetit dhe vazhdimësisë në luftën për të drejtat e njeriut dhe pranimin në mjedisin në të cilin jetojmë. Këtë vit, përmasat e ngjarjes nënkuptonin marrjen parasysh të pandemisë dhe për këtë arsye, shpallja e paradës u vonua derisa e lejoi situata epidemiologjike. Ne nuk kishim frikë nga numrat, edhe pse ajo e shtunë ishte një ditë me vapë tropikale, sepse izolimi i dyfishtë me të cilin është përballur komuniteti ynë në të kaluarën thjesht duhej të përfundonte me një tubim ku do të takohemi njëri me tjetrin, do të protestojmë dhe do të kërcejmë së bashku me miqtë dhe familjet tona të zgjedhura.
Duhet të theksojmë se as bashkëpunimi i mirë me MPB-në nuk ka qenë i rastësishëm. Si organizata, të cilat, meqë ra fjala, kritikojnë shpesh veprimet e punonjësve të policisë, duam të lavdërojmë publikisht profesionalizmin dhe taktin e tyre të treguar në përgatitjen dhe zbatimin e planit të sigurisë për Shkupi Praid.
Sa i përket profesionalizmit të medias, pas vlerësimeve pozitive të vitit të kaluar, këtë vit kemi vërejtur progres shtesë. Përveç raportimit për aktivitetet gjatë Qershorit (Muaji i Krenarisë), shumë prej tyre treguan një interes autentik për adresimin e çështjeve LGBTI+, duke ndjekur një nga rekomandimet bazë – të ndiqet nga prizmi i të drejtave të njeriut.
Ndjenja e lirisë dhe sigurisë është treguesi kryesor i një Parade të Krenarisë të suksesshme. E plotësuar nga një program që emocionoi të gjithë, atmosfera digjej më shumë se dielli sipër nesh. Ne i shpërfillëm të gjitha mesazhet e urrejtjes atë ditë, sepse fjalët e mbështetjes ishin shumë më të forta, ndoshta për shkak të “elementit të pestë” në to. Marija Kostadinovska nga Manastiri, qëndronte në skenën e Guacës, pra tërësisht në krah të vajzës së saj dhe prind që mbështet pa kushte: “Për të dalë përtej mureve, prindërit duhet t’i ndihmojnë sadopak”. Marija është një nga të paktët prindër që së fundmi doli në publik në mbështetje të fëmijës së saj dhe u ofrua të ndihmonte dhe mbështeste prindërit e tjerë që po kalojnë procesin e pranimit. Edhe në Paradën e Krenarisë nënat treguan se janë kampione të ndryshimit, të cilët i mbyllin gojën edhe urrejtësit më të cekët.
Parada e Krenarisë është edhe një protestë, në të cilën ne i dërguam mesazhet tona publikut dhe institucioneve. Në emër të bordit organizativ të Shkupi Pride, Elena Petrovska theksoi se “Muaji i Krenarisë na kthen pak në të kaluarën, na bën të shohim se çfarë kemi arritur, çfarë progresi kemi bërë, si do të vazhdojmë”. Duke theksuar se si kriza shëndetësore mizorisht ka treguar mungesën e të drejtave sistemike të personave të cenueshëm LGBTI+, ajo bëri thirrje për miratimin e menjëhershëm të legjislacionit për njohjen ligjore të gjinisë, sepse derisa të gjithë në komunitetin LGBTI+ të dalin nga ngatërrimi i barrierave sistemike, askush nga ne nuk është i lirë.
Për sa i përket vullnetit të skenës sonë politike për promovimin e të drejtave dhe lirive të njeriut, kemi marrë shenja mbështetjeje dhe mirëkuptimi, por edhe distancë dhe gjykim. Presidenti i vendit, Stevo Pendarovski, këtë vit ka marrë pjesë personalisht në Shkupi Pride. Kryeministri Zoran Zaev në një deklaratë publike shprehu mbështetjen e tij dhe të Qeverisë për këtë manifestim, ku morën pjesë edhe disa ministra dhe zyrtarë të tjerë nga radhët e LSDM-së, si dhe përfaqësues të forumeve rinore. Prezent ishin edhe nga partia DOM, ndërsa në emër të Grupit Parlamentar Ndërpartiak për Avancimin e të Drejtave të LGBTI+ iu drejtua deputetja Maja Moraçanin. Formimi i grupit të parë të tillë parlamentar ishte një hap i madh përpara, i cili ndodhi në formacionet e mëparshme parlamentare dhe në të cilin janë anëtarë pjesëtarë të qeverisë dhe opozitës. Fatkeqësisht, asnjë nga deputetët e VMRO-DPMNE-së, pjesë e këtij grupi parlamentar, nuk ka qenë i pranishëm në Pride dhe nuk ka pasur mbështetje deklarative nga ana e tyre. Rrjeti Kombëtar kundër Homofobisë dhe Transfobisë në periudhën e ardhshme do t’i trajtojë këto çështje në mënyrë më të detajuar sepse ne besojmë se të jesh pjesë e këtij grupi në legjislativ sipas detyrës zyrtare nënkupton përfshirjen e drejtpërdrejtë të deputetëve në luftën për barazi dhe jo reduktimin në pjesëmarrje në evente të tilla.
Nga mesazhet negative veçojmë deklaratën e ministrit të Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujit, Arianit Hoxha, i cili u distancua nga mbështetja politike e qeverisë, duke theksuar se udhëhiqet nga “vlerat familjare” dhe duke përdorur justifikime për pozicionin e tij, kjo vetëm tregojnë se sa i nevojshëm është edukimi seksual – si për fëmijët ashtu edhe për të rriturit. Alternativa iu drejtua qytetarëve të komunitetit etnik shqiptar dhe u bëri thirrje atyre që të distancohen nga Shkupi Pride, duke theksuar se “parada të tilla janë një fenomen i panatyrshëm që rrezikon familjen dhe godet moralin konservator”. Nga BDI, ndonëse është pjesë e shumicës qeverisëse, nuk ka pasur asnjë reagim. Duhet të shpresojmë që riemërtimi si parti e gjelbër do të nënkuptojë së shpejti një ndryshim në qëndrimet e tyre ndaj çështjeve LGBTI+.
Edhe pse vetë ngjarja shkoi në mënyrën më të mirë të mundshme, pas Paradës patëm një deja vu të padëshiruar në formën e një sulmi fizik. Autorët janë gjetur nga forcat e rendit. Bëhet fjalë për tre të mitur që sulmuan dhe plagosën një person LGBTI+ në qendër të Shkupit dhe tani do të përballen me rrethanë rënduese të krimit të urrejtjes. Çmimi i intolerancës në vendin tonë paguhet rregullisht dhe më së shumti nga të rinjtë, si viktima dhe si autorë të krimeve të urrejtjes, dhe ky është një nga mesazhet kryesore që duam të dëgjojmë. Mbjellja e urrejtjes nuk mund të paketohet si kujdes i vërtetë për fëmijët.
Në periudhën e kaluar kemi ndjekur intensivisht gjuhën e urrejtjes në bazë të orientimit seksual dhe identitetit gjinor dhe tashmë janë dorëzuar disa raporte në MPB. Parada e Krenarisë pritet të jetë një rast për një shpërthim komentesh në rrjetet sociale, por e vështira është se atë narrativë e jetojmë çdo ditë – shpërthime urrejtjeje, fakte të falsifikuara, poshtërime çnjerzore dhe gjithë dhunën që vjen si rezultat.
Sulmi pas Paradës së Krenarisë ishte një “reality check” i shpejtë, ndërkohë që momentet e një dite të mbushur plot dhe të lumtur vijojnë ende. Esëll për atë që të gjithë e dimë mirë, edhe kur atmosfera frymëzuese e bashkimit dhe solidaritetit do të na bëjë euforikë. Dhe kjo tregon se lufta është e vazhdueshme dhe se mes ditëve kur ne festojmë duke protestuar, kemi ende nevojë për strehim për të përndjekurit, mbështetje psikologjike për të traumatizuarit, ndihmë juridike, kujdes shëndetësor dhe social dhe mënyra të tjera për të ju ndihmuar atyre që janë të cenuar dhe më pak të privilegjuarit. Organizatat anëtare të RrKKHT janë plotësisht të përkushtuara ndaj këtij misioni dhe ne vazhdojmë me gjithë forcën, dashurinë dhe entuziazmin tonë të punojmë për ndryshim. Pa dyshim dhe pa marrë parasysh etiketat që merr aktivizmi ynë qytetar nga parti të ndryshme.
Falenderime të përzemërta për të gjithë vullnetarët që iu bashkuan Shkupi Pride të këtij viti. Falë mbështetjes së Bashkimit Evropian, Fondacionit Shoqëria e Hapur në Maqedonia, Ambasadave të SHBA-së, Mbretërisë së Bashkuar, Holandës dhe Civil Rights Defenders. Falenderojmë artistët Vera Vendetta, Sonja Ismail, Vasil Garvanliev, Fifi Janevska, Tuna, Ivana Dragsiç, Uzun Baba dhe Zoki Bejbe për performancat dhe mbështetjen e tyre. Natyrisht, falë edhe drejtuesve të programit tek Guaca në parkun e qytetit, Linda Socialista dhe Ognen Janeski, si dhe qytetit të Shkupit dhe platformës për zhvillimin e skenës së pavarur kulturore “Terapia”.
